Pierres et passion EP06 Tsidzernagapert

ԴԵՍՊԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆԻԱՆ արդեն 1960-նականների սկզբին Ձեղասպանություներից ավելի քան 40 տարի անց։ 1965 թվականին լրանում էր Հայոս Ձեղասպանության 50 ամյա տարելիցը։ Դրանիտ մի քանի ամիս առաջ արդեն Հայաստանի կոմունիստական կուսակության առաջին Քարդուղար Յակով զարուբյանը դիմել էր խորձային մյույթյան կոմունիստական կուսակությանը այդ տարելիցը նշելու և Երևանում առաջին համաշխարային պատերազմում զողված հային ահատակներին նվիրված ուշակոտող կարուցելու համար։ Ձևակերկումը շատ ընթանուր էր, իսկ իրականում այն նվիրվելու էր հայոստեղ ասպանությանը զողերի հիշատակին և պետք է խորձանշել հայժողովրդի վերածունունդը։ Դիմումից մի քանի ամիսանց, 1965 թվականի մարդի տասնվեցին Հայաստանի խորդային Հանրապետության Նախարայրների խորուրդը որոշում է կայացնում, 1915 թվականի եղերնի զոհերի հիշատակը հավերժացնող պոտող կարուցելում մասին։ Նույն թվականի ապրիլի 24-ին Ձեղասպանության 50 ամյատարելեցին երևանում կազմակերվեցին զանգված այն ծույցեր, որոնցով սկիր դրվեց Հայոր Սեղասպանության միջազգեին ճանաշմանը և առաջին անգամ Հայաստանում նշվեց Սեղասպանության հիշատակի որը։ Նրանց արդյունքում արդեն հուշարդան կանգնեցնելու որոշումը սկսվե� մեծ հավանության նարժանացավ։ Նկարիչ կանդակագործ Վան խաճատուրը նշանակվեց հուշահամալիրջ արդառապետական խմբի ղիկավար։ Նախագիցը պատրաստ էր, ընտրվեց ծիծեր Նակաբերթի բլուրը կարուցման համար, բայց հուշակոթողի շինարարությունը ժամանակին չավարտելու տագնապ կար։ Սագայն շինարարություն աշխատանքները սկսվեցին ու հուշահամալիրը կարուցվեց ռեկորդային առագության երկու տարու։ Շինարարություն նավարտվեց 1967 թվականին ու հանդուսավոր բացումը տեղի ունեցավ նույն թվականին նոեմբերի քսանիննին։ Հավերպետության ռեկավարությունը կոմմունիստական կուսակության կենտրունական կոմիտեի առաջինք հարդուղար անտոն Քոչիներնի գլխավորությամբ այցել է սիցերնակաբերդ վարեց համալիրի անմար գրագը։ Սիցերնակաբերդի հուշահամալիրի լուծումը պարզը ու ազդեցի։ Կան երեկ հիմնական կոթողներ։ Հավերժության տաճար, բերածնբող Հայաստան հուշասյուն և հուշապատ։ Հավերժության տաճարը բաղկացած է տասերկու սալերից, որոնք դասավորված են շրջանաձև, կորացած դեպին երս։ Կասերկու թիվ ընտրված է ելնելով երկրաչապական որենքներից, բայց ժողովորդը համարում է, որ այս սյուները խորթանշում են արվմտյան Հայաստանըն գտնվող տասերկու խոշորագույն նահանգները, սակայն իրականում արվմտյան Հայաստանի ոսմանյան կայստրության նահանգների թիվը եղել է վեծ, բացի այդ հուշահամալիրի չարտարապետներից մեկի Սաշուր Կալաշյանի վգայությամբ նման բան չկա ու այդ թվով արվե� են թուրկյայի 12 վիլահետների հետ, սալերը կարող են լինել վեծ կամ ինննը։ Հիշատակի դահլիչին հակադրված է Հայաստանի վերածնունդը խորդանշող վերասլած այդ բրգատիպ կոթողը։ 44 մետր բարձությամբ սյունը բաժամբած է երկու մասի, մեծ և փոքր կոթողների, որոնք արդահետում են ազգի վերածննանդի գաղապարը։ Աստ Ճարտարապետի վերխոյացող հուշասյունը չի խորդանշում ոչ մեծ ու փոքր մասիսները, ոչ Արևմթյան ու Արևելյան Հայաստանները, ոչ էլ Հայ և Հուս ժողովորդների բարեկամությունը։ Ուշազանի շուրջ տարածվող այգում գտնվում է հարյուր մետրանոց պատ, որի վերապոր ագրված են այն քաղակների ու գյուղերի անումները, որտեղ տեղի են ունեցել ջարդեր։ Քառությունից իվեր Ուշահամալիրը դարձվել է համայն հայության ուղտատեղի։ Ամեն տարի, ապրիլի 24-ին, հայուր հազարավոր հայեր և ոտարազգիներ բարձանում են այն տեղ հարգանքի տուրկ մատուցելու, հազար իննահոր տասնինք թվականին ոսմանյան կայսությունում իրագործված հայորց ծեղասպանության զոհերի հիշատակին։ Հազար իննահոր տասնինք թվականին ուշահամալիրի տարածքում բացվեց փոքր ստորգետնյա թանգարան, որտեղ կարելի է գտնել տեղեկություններ հազար իննահոր տասնինք թվականի իրադարձությունների մասին։ Մասնավորապես թանգարանում ներկայացված են գերմանացի լուսանըկարիչների, այդ տվում առմին բագների բիշարկ լուսանըկարներ և որոշ հերատարակություններ։ Մասնավորապես թանգարանում ներկայացված իրադարձությունների, այդ տվում առմին բագների բիշարկ լուսանըկարիչների, այդ տվում առմին բագների բիշարկ լուսանըկարակությունների, տնկում են ծառեր։ Համալիրի մոտ կանգնեցվել է ոչ մեծ խաճկար ի հիշատակ 1988 թվականին Սումգայիթում Սողված Հայերի հիշատակին։ ԵՐԳԼԵՐԵՆ ԵՐԳԼԵՐԵՆ ԵՐԳԼԵՐԵՆ