Podcast - Proeftuin stedelijk onderwijs

The transcript is about the issue of teacher shortages and the importance of teacher well-being in education. The host discusses the project "De Proeftuin" and its impact on the well-being of beginning teachers. The expectations of teachers at the beginning of the project are explored, including the benefits of collaboration and co-teaching. The transcript also discusses the physical and mental health concerns of teachers and their impact on job satisfaction. The results of the research show that the new organizational structure of "De Proeftuin" has the potential to make the teaching profession more attractive. The importance of positive social relationships and support from colleagues is emphasized. The limitations of the research are acknowledged, and the need for further interviews with different participants is highlighted. Overall, the transcript emphasizes the challenges and rewards of being a teacher and the potential benefits of the "De Proeftuin" project. DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER Welkom bij de eerste aflevering van EduCast, Taking Care of Teachers, met als host Katrijn. We horen, zien en lezen het tegenwoordig overal, het lerarentekort. Maar waarom is er nu eigenlijk een lerarentekort? Het deel dat niet aan bod komt in de media, maar toch zeer belangrijk is voor het onderwijs, het welbevinden van de leerkracht. Het onderwerp ligt mijnauw aan het hart, want de leerkracht maakt immers de les. En wat hebben leerlingen aan leerkrachten die niet goed in hun vel zitten door de enorme werkdruk en alles dat er komt kijken bij dit beroep? De overheid stelde het project De Proeftuin en Stedelijk Onderwijs op, waarbij ze oplossingen wilden zoeken voor het lerarentekort, maar alleen daarnaar kijken vond ik niet genoeg. Daarom stelde ik de volgende onderzoeksvraag op. Op welke manier voldoet de nieuwe organisatievorm van De Proeftuin aan de verwachtingen over het welbevinden van beginnende leerkrachten? Eerst geef ik wat meer uitleg over De Proeftuin en Stedelijk Onderwijs. Daarna geef ik het over de verwachtingen aan het begin van het schooljaar en in welke mate deze zijn ingelost op het einde van het schooljaar voor beginnende leerkrachten. Wat zegt de literatuur over het project De Proeftuin en Stedelijk Onderwijs? De proeftuinen zijn scholen die gedurende het lopende project vrijer mogen experimenteren met nieuwe ideeën. Deze scholen kregen een aantal vooropgestelde acties en voor de schoolleerexpert-kapitaan zijn er zes acties opgesteld, waarvan er later werd besloten om een ervan niet om te zetten in de praktijk, met als doel het lerarentekort terug te brengen en het beroep van leerkrachten herwaarderen. Wil jij meer weten over De Proeftuin en Stedelijk Onderwijs? Check dan zeker de link in de show notes. Wat zijn de verwachtingen van leerkrachten naar hun welbevinden aan het begin van het project? Voor het eerste deel van mijn onderzoek analyseerde ik een vragenlijst die werd afgenomen op de schoolleerexpert-kapitaan in oktober 2023. Deze vragenlijst peilde naar de verwachtingen over het project. Er werd bijvoorbeeld gepeild naar jobtevredenheid, de fysiek en mentale gezondheid, prestaties en nog andere aspecten. Als we de verwachtingen van beginnende leerkrachten in beschouwing nemen, kwam er de volgende zaak aan bod. Het samenwerken en de co-teaching werden door vier leerkrachten gezien als een sterk punt van deze schoolwerking en als we specifiek gaan kijken naar de vraag naar welke aspecten ze het meest uitkeken, dan was het zowel het aspect van samenwerking met leraren en ondersteuners en ook het aspect co-teaching dat eruit sprong. De meeste leerkrachten gaven het aspect grote kwastgroepen aan als een valkuil van deze schoolwerking, omdat er verschillende leeftijden bij elkaar geplaatst worden. Er bestaat namelijk een onzekerheid dat sommige leerlingen niet genoeg uitdaging zouden krijgen en daardoor onder hun niveau zouden werken. Dit is dan ook het aspect waar tegen de meeste leerkrachten op keken. Als we kijken naar de vraag rond het welbevinden bij beginnende leraren, gaven ze de volgende zaak aan. Als we het over het aspect fysieke gezondheid hebben, geven 11 van de 20 respondenten aan dat ze verwachten dat hun fysieke gezondheid gelijk zal blijven naarmate het project vordert. Sommige respondenten geven aan het al in het oog te houden, waarvan anderen zeggen dat het een fysiek zware job zal blijven. Het aspect mentale gezondheid gaat hand in hand met het vorige aspect met hetzelfde resultaat. Ze verwachten dat dit ook samenhangt met het verloop van het project. Een nieuwe school opstarten met een nieuwe aanpak kan mogelijk stress geven. Ondanks het fysieke en mentale aspect geven de respondenten toch aan dat ze verwachten dat hun jobtevredenheid en prestaties zullen toenemen doorheen het jaar, doordat Gaius ruimte zal maken voor duidelijkheid en structuur en de focus meer op de leerlingen gericht kan worden. In welke mate zijn de verwachtingen van de leerkrachten naar hun welbevinden ingelost aan het einde van het schooljaar? Voor het tweede deel van mijn onderzoek kon ik een interview volgen van Cathelijne Barbier en bijkomende vragen stellen aan de beginnende leerkracht van de schoolleerexpert-kapitaan, waarbij ik kon nagaan of eerdere verwachtingen ingelost werden. Op vlak van fysieke gezondheid is het duidelijk dat de respondent dit ervaart als een zwaar beroep. Daarnaast zorgt het fysieke aspect ook voor een invloed op de mentale gezondheid. Hierbij is vooral stress een groot factor. Zowel het fysieke als het mentale aspect hebben een bijdrage geleverd aan de vraag over jobtevredenheid. Bij deze respondent zien we een daling, maar wordt er wel benadrukt dat er veel leerrijke momenten en ervaringen zijn die meegenomen worden naar de toekomst. Bij de vraag of de verwachtingen voor de respondent werden ingelost blijkt het moeilijk hierop te antwoorden. De school is nog maar opgestart in september 2023 en dat speelt mogelijk zijn rol. De respondent gaf wel aan dat ze met een open blik en veel goesting begon, maar dat er toch ook momenten bleven van onduidelijkheid en vooral met betrekking tot de schoolstructuur. Op basis van de vragenlijst kunnen we stellen dat de startende leraren verwachten dat het werken met heterogene klasgroepen een valkuil zou zijn. Deze vrees bleek voor de respondent die geïnterviewd werd niet nodig. Zij gaf juist aan dat de oudere leerlingen zorgende taken op zich nemen en onderling ook voor elkaar leren. De respondent vond dat dit aspect wel een succes was, mits een aanpassing waarbij in de voormiddag gewerkt wordt met lessen op niveau en in de namiddag gewerkt wordt met de heterogene klasgroepen. Als ik terugkijk op de reeds verzamelde data, durf ik voorzichtig te zeggen dat deze organisatievorm het beroep van leerkracht wel aantrekkelijker zou kunnen maken. Dit omwille van verschillende aspecten, zoals bijvoorbeeld de co-teaching, want volgens mij kan extra ondersteuning in de klas en kan maar voor beter onderwijs zorgen. Hiervoor ben ik in de literatuur eerst op zoek gegaan naar de definitie van een beginnende leerkracht. En volgens academievakverenigingsschoolleiders luidt die definitie als volgt. Dit is een persoon die bevoegd is om les te geven, maar minder dan drie jaar werkerervaring heeft als leerkracht in het onderwijs. En op basis van deze definitie werd de vragenlijst enkel geanalyseerd voor leerkrachten die tussen nul en drie jaar werkervaring hebben. Zoals eerder gezegd, zijn de proeftuinen steedelijk onderwijs opgericht door de Vlaamse overheid om een oplossing te bieden voor het leeruitakkoord en het herwaarderen van het beroep van leerkracht. De scholen die aan dit project deelnemen hebben een vrijere keuze op vlak van organisatievorm. Hierbij krijgen ze vooropgestelde acties, maar toch mogen ze hier een flexibele invulling aangeven. Op de schoolleerexpert-kapitaan wordt aan de schoolstructuur vormgegeven aan de hand van de volgende aspecten. Heterogene klasgroepen, co-teaching, hetzelfde aantal uren voor iedereen, samenwerking tussen leraren en ondersteuners, de vernieuwde infrastructuur en jobszekerheid. De bovenstaande aspecten kunnen tegemoetkomen aan de noden en moeilijkheden van leerkrachten, zoals de hoge werklast, demotivatie en stress, beschreven door Anitoy en Van Houten, maar ook Skaalvik en Skaalvik. Na het analyseren van de vraagenlijst en het afgenomen interview met een beginnende leerkracht kan ik concluderen dat de nieuwe organisatievorm van de proeftuin grotere kansen biedt voor scholen, dankzij een betere samenwerking tussen leerlingen door de heterogene klasgroepen, maar vooral ook voor leerkrachten, dankzij het aspect co-teaching. Volgens de literatuur dragen positieve sociale relaties met collega's inners bij tot het stimuleren van het welbevinden van leerkrachten. Dit is beschreven door Skaalvik en Skaalvik van Cauter en Vlaams Instituut Gezond Leven. Het effect van deze structuur op grotere schaal moet weliswaar nog verder uitgewerkt worden. Voor dit onderzoek werden er 20 vragenlijsten ingevuld door startende leraren aan het begin van het schooljaar en één interview afgenomen op het einde van het schooljaar bij startende leraren. Het is belangrijk om te benadrukken dat er slechts één interview werd afgenomen in het kader van deze bachelorproef. De resultaten moeten dus met enige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Om een meer genuanceerd antwoord te kunnen formuleren, zouden er meerdere interviews moeten worden afgenomen met verschillende respondenten en bij voorkeur op meerdere momenten, bijvoorbeeld na afloop van het tweede schooljaar. Uit dit onderzoek heb ik vooral geleerd om aan het begin van je loopbaan niet te veel verwachtingen te hebben, want je leert immers van de ervaringen op de werkvloer. Verder ben ik door dit onderzoek te doen tot de conclusie gekomen dat een job in het onderwijs zowel fysiek als mentaal zwaar kan zijn, maar dat je er niet alleen voor staat. De literatuur leerde me dat ondersteuning vanuit een team een positieve invloed heeft op het welbevinden. Beschreven door Skaalvik en Skaalvik. Tot slot kunnen de moeilijke en lastige momenten in je job resulteren in heel leerrijke en positieve ervaringen. Dit onderzoek kwam tot stand door Katrijn Deby in samenwerking met het onderzoekcentrum Toekomstgedreven Onderwijs aan de KDG, onder begeleiding van Cathelijne Barbier. Tot de volgende aflevering. TV Gelderland 2021